Extern toezicht
Besluiten waarvoor goedkeuring van de Minister nodig is
Het toezicht wordt ondergebracht bij de Autoriteit woningcorporaties. Deze wordt ondergebracht bij de Inspectie voor Leefomgeving en Transport. De autoriteit functioneert onafhankelijk ten opzichte van de sector en van de politiek en bevordert de gewenste professionalisering van het toezicht. De autoriteit kan zelfstandig ingrijpen bij woningcorporaties.
▸ Taken Autoriteit woningcorporaties
De Minister — lees: de Autoriteit woningcorporaties — moet voor een aantal besluiten goedkeuring verlenen:
- Verkoop van huurwoningen
- Verkoop van onroerend goed
- Verkoop van de aandelen in een dochteronderneming
- Administratieve scheiding of juridische splitsing
- Het aangaan van een fusie
- Investeringen in niet-daeb-vastgoed of niet-daeb-activiteiten
- Het aangaan van verbindingen
- De goedkeuring van het reglement financieel beheer
Zienswijzen op voornemens van de TI
Op een aantal voornemens kunnen ook gemeente en huurdersorganisatie een zienswijze indienen. De Autoriteit betrekt deze bij het oordeel over de voorgenomen activiteiten.
Zienswijze van de TI
De TI heeft zelf de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen bij de Autoriteit aangaande het regionale werkgebied: zowel op het voorstel dat door de gemeenten wordt ingediend bij de Autoriteit over de indeling van het werkgebied, als op het voorstel van de minister als een voorstel van de gemeente achterwege blijft. Het voorstel van de gemeente dient voor 1 juli 2016 bij de Autoriteit ingediend te zijn. Zie hiervoor Waar mag de TI actief zijn?
Hulpvragen, deadlines & aandachtspunten
Hulpvragen verankering Woningwet
- Is procedureel verankerd dat de besluiten waaraan de RvT haar goedkeuring dient te verlenen, ook aan de RvT
worden voorgelegd? - Heeft onze RvT voldoende commissarissen die namens de huurders zitting hebben in de RvT? En is schriftelijk verankerd in de statuten hoeveel het er moeten zijn?
- Hoe gaat de RvT en de individuele commissaris om met de informatieplicht? Zijn de notulen, afwegingskader
en aansprakelijkheidsverzekering passend op deze regel? - Draagt de frequentie en de kwaliteit van het contact tussen commissarissen, bestuurders en de
belanghebbenden bij aan het waarborgen van het belang van de belanghebbenden? - Is duidelijk dat bij (her)benoeming van bestuurders en commissarissen de procedure van de geschiktheid- en betrouwbaarheidstoets moet worden gevolgd?
- Is duidelijk dat bij schorsing of ontslag van een commissaris, de procedure via de ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam verloopt?
Deadlines
- 1 juli 2016 - voorstel gemeente over regionale werkgebied bij Autoriteit woningcorporaties, zienswijze
meesturen; - 1 januari 2017 - statuten aangepast.
Aandachtspunten voor toezichtsagenda
- Heeft de RvT een helder beeld van de activiteiten die aan de Autoriteit moeten worden voorgelegd en de
implicatie die dit heeft voor de planning van de uitvoering van die activiteit? - Is in procedures voorzien bij welke activiteiten zienswijzen van de gemeente en huurdersorganisatie mogelijk
zijn? - Hoe wordt bijgehouden dat de maximale zittingsduur van de commissarissen niet wordt overschreden?
Eisen bij verkoop van woningen en maatschappelijk vastgoed
Te liberaliseren en geliberaliseerde woningen
Goedkeuring van de Autoriteit woningcorporaties vereist. Deze stelt de volgende eisen:
- de verkoopprijs is ten minste gelijk aan de marktwaarde;
- bij verkoop aan dochter van meer dan 10% van het totale te liberaliseren bezit van de TI, van deze expliciet moet aantonen dat er voldoende woningen in de daeb-tak overblijven voor de uitvoering van haar daeb-taken;
- de gemeente kan een zienswijze indienen.
Sociale huurwoningen
Deze moeten eerst aangeboden worden aan zittende huurders tegen een maximumprijs (100% leegwaarde) en vervolgens aan andere TI’s. Hiervan kan worden afgeweken indien er sprake is van financiële problemen bij een toegelaten instelling.
Het doel van de wet is dat er prestatieafspraken gemaakt worden, waarin ook over verkoop van woningen afspraken worden gemaakt. Daaraan zal verkoop ook getoetst moeten worden.
Als een TI een complex aanwijst voor verkoop doorloopt hij de volgende stappen:
- Toets op prestatieafspraken: hierin wordt opgenomen welke woningen verkocht worden. De wet vereist dat dit op postcode-4-niveau afgesproken wordt. Vaak zijn er ook andere afspraken, zoals de minimale omvang van de sociale voorraad, waaraan de verkoop getoetst zal worden.
- Een persoon die de woning koopt voor eigen bewoning of voor bewoning door naaste familie. Er is geen toestemming nodig, mits de verkoopwaarde tenminste 90% van de leegwaarde of WOZ-waarde betreft.
- Een andere TI? Dan is er geen toestemming is nodig.
- Andere(n) dan een TI of een persoon die de woning koopt voor eigen bewoning of voor bewoning door naaste familie? Dan is er wel toestemming nodig van de Autoriteit woningcorporaties. Die stelt de volgende eisen:
- Bij verkoop van sociale huurwoningen met minder dan 142 WWS-punten (die dus niet geliberaliseerd kunnen worden):
- Positieve zienswijze van de gemeente en huurdersorganisatie, die betrekking heeft op de adressen en de koper.
- Motivatie waarom aan derde wordt verkocht (hogere koopprijs dan andere TI is onvoldoende argument).
- Verklaring van de koper dat hij zich als sociale verhuurder gaat gedragen.
- Verklaring omtrent gedrag van de koper, die bonafide dient te zijn (behalve bij verkoop aan pensioenfonds of gemeente).
- Verkoopwaarde bedraagt ten minste 75% van de leegwaarde of WOZ-waarde.
- Bij verkoop van sociale huurwoningen met meer dan 142 WWS-punten: te liberaliseren of geliberaliseerde woningen:
- Positieve zienswijze van de gemeente én huurdersorganisatie.
- Verklaring omtrent gedrag van de koper, die bonafide dient te zijn.
- De verkoopprijs is ten minste gelijk aan de marktwaarde.
- Bij verkoop aan de dochter van meer dan 10% van het totale te liberaliseren bezit van de TI, moet deze expliciet aantonen dat er voldoende woningen in de daeb-tak overblijven voor de uitvoering van haar daeb-taken.
- Bij verkoop van sociale huurwoningen met minder dan 142 WWS-punten (die dus niet geliberaliseerd kunnen worden):
Aan wie wordt de woning verkocht?
Gemengde complexen
Gemengde complexen met 10% of meer woningen met een maximale huur onder de liberalisatiegrens worden in hun geheel tot de categorie onder de liberalisatiegrens gerekend met de daarbij behorende regels. Complexen met minder dan 10% woningen met een maximale huur onder de liberalisatiegrens kunnen in hun geheel tot de categorie boven de liberalisatiegrens gerekend worden, met de daarbij horende regels.
Verkoop maatschappelijk vastgoed
Voor verkoop van maatschappelijk vastgoed is geen toestemming van de Autoriteit woningcorporaties nodig bij verkoop:
- aan een andere TI of dochtermaatschappij;
- aan de zittende huurder tegen ten minste de getaxeerde leegwaarde of de WOZ-waarde.
Bij verkoop met korting op die leegwaarde en aan derden is wel vooraf goedkeuring nodig.
Reglement financieel beheer
De wettelijke eisen aan het reglement betreffen:
- uitgangspunten van het financieel beleid en beheer;
- organisatie en jaarlijkse monitoring en betrokkenheid van intern toezicht op het beheer;
- regels voor beleggingen (RTIV: artikel 41);
- regels voor derivaten (RTIV: bijlagen 6 en 7).
Woningwet: artikel 55a
BTIV: artikel 103 t/m 108
Zienswijzen en instemmingsrecht
Gemeente en huurdersorganisatie krijgen de mogelijkheid om over specifieke activiteiten van de corporatie een zienswijze TI in te dienen bij de Minister. Hiermee laten zij blijken of zij achter een voornemen van de TI staan. De TI moet verzoeken voor deze activiteiten (vooraf) vergezeld laten gaan van deze zienswijzen. De Minister betrekt de zienswijze bij zijn oordeel over de volgende activiteiten:
- Concreet voornemen voor complexgewijze verkoop
- Uitbreiding werkgebied (zowel bestaande als nieuwe gemeente geeft zienswijze)
- Fusie of defusie
- Scheidings- of splitsingsplan: onderbrengen van de niet-daeb-activiteiten in de niet-daeb-tak
- Liberaliseren sociale huurwoningen (na de splitsing van de TI)
- Beoordeling commerciële (niet-daeb) werkzaamheden (indien sprake is van een administratieve scheiding van de TI)
- Vaststelling regionale werkgebied
- Jaarverslag
- Reglement over sloop woningen dat de corporatie opstelt
Huurdersorganisaties hebben instemmingsrecht bij fusies (zonder acute financiële noodzaak) en verbindingen.
De basis voor de zienswijze ligt niet zelden in de woonvisie. De gemeente onderbouwt hiermee haar zienswijze, zoals bij de verkoop van sociale huurwoningen. Dit betekent te meer dat de TI vroegtijdig betrokken dient te zijn bij het opstellen van de visie. Zo kan zij de gemeente en huurdersorganisatie meenemen in haar afwegingen.
Taken Autoriteit woningcorporaties
Deze toezichthouder beoordeelt risicogericht het beleid en beheer van de woningcorporatie en van haar dochtermaatschappijen. Daarbij richt het toezicht zich op de volgende onderwerpen:
- Rechtmatigheid van het handelen en nalaten
- Governance en integriteit van beleid en beheer
- Behoud van financiële continuïteit
- Bescherming van maatschappelijk bestemd vermogen
- Solvabiliteit en liquiditeit van corporaties
- Kwaliteit van risicomanagement, beheer, aansturing en verantwoording
- Staatssteun